Postcrossing

Op 14 juli 2005 ging Postcrossing.com live. Het doel van dit project is iedereen de mogelijkheid te geven om kaarten van over de hele wereld te versturen en te ontvangen. Het initiatief van Paulo Magalhães uit Portugal is in de afgelopen 20 jaar uitgegroeid tot een groot succes. In die tijd hebben honderdduizenden deelnemers via het platform elkaar tientallen miljoenen kaarten verstuurd. Op 14 juli 2025 besteedt PostNL met de uitgifte van het postzegelvel Postcrossing aandacht aan het jubileum. Op de 6 gelijke postzegels staat de waardeaanduiding internationaal 1 voor post tot en met 20 gram met een internationale bestemming. De prijs voor een vel met 6 postzegels is € 12,00. Het ontwerp is van de hand van grafisch ontwerper Sandra Smulders uit Gouda.

ONDERWERP

Postcrossing.com is een initiatief van Paulo Magalhães uit Portugal, een liefhebber van het versturen en ontvangen van kaarten. Magalhães ontwikkelde in 2005 tijdens zijn studietijd een website waarmee deelnemers willekeurige adressen ontvangen om een kaartje te sturen naar andere postfans, waar ook ter wereld. De ontvanger van een kaart registreert de bezorging op de website, waarna het systeem het adres van de verzender weer beschikbaar stelt aan anderen die kaarten willen versturen. Op die manier ontvangt een Postcrosser alleen kaarten als hij of zij ze ook zelf verstuurt. De aantrekkingskracht van Postcrossing is onder meer de verrassende contacten met andere Postcrossers wereldwijd. Aan Postcrossing zijn geen kosten verbonden, behalve dan voor de kaarten en de postzegels die de Postcrosser zelf koopt. Sinds 2005 hebben meer dan 800.000 postliefhebbers uit 210 landen zich op de website geregistreerd. Deze Postcrossers verstuurden in die 20 jaar elkaar meer dan 81 miljoen kaarten. In 2020 riep Postcrossing World Postcard Day uit, een dag die sindsdien elk jaar op 1 oktober wordt gevierd. De meeste Postcrossers wonen in Rusland, Taiwan, de Verenigde Staten, China en Duitsland. Nederland staat met ruim 35.000 Postcrossers op plaats 6.

ONTWERP

Op het postzegelvel Postcrossing heeft grafisch ontwerper Sandra Smulders met geometrische vlakken en lijnen het sturen en ontvangen van kaarten via Postcrossing in beeld gebracht. Links en rechts op het vel staan evenwijdige rode en blauwe lijnen die lopen naar een patroon van met elkaar verbonden zigzaglijnen, driehoeken en andere vlakken. Door deze indeling is iedere postzegel opgebouwd uit 2 rode driehoeken, 2 wit-grijze driehoeken en 1 blauwe rechthoek. In de blauwe rechthoek is een kleine driehoek uitgespaard, met op de schuine zijde een tanding. In de bovenste rode driehoek staat een slinger van papieren poppetjes, als symbool voor de deelnemers aan Postcrossing. In de grijze driehoek in het midden lopen de evenwijdige lijnen door en in de witte driehoek is de adreszijde van een aantal postkaarten te zien. De blauwe rechthoek onderaan de postzegel herbergt een wereldkaart. Op het postzegelvel vormen de rode en blauwe vlakken samen een bijzondere vierhoek in de vorm van een parallellogram. Van de bovenkant tot de onderkant van het postzegelvel lopen zigzaggende rode lijnen die de postzegels met de blauwe Priority-logo’s verbinden. Alle postzegels en Priority-logo’s zijn zelfklevend en apart los te halen. In het Priority-logo is op dezelfde wijze als bij de postzegels een tanding aangebracht.

TYPOGRAFIE

Voor de typografie is gebruikgemaakt van de Jeff Script van letterontwerper Gennady Fridman uit Malibu, Californië (Verenigde Staten). Dit lettertype is gebaseerd op het originele handschrift van de Russische letterontwerper Vladimir Yefimov. Jeff Script werd ontworpen ter gelegenheid van Yefimovs 60e verjaardag en uitgebracht door ParaType in 2009. De waardeaanduiding 1 is door grafisch ontwerper Sandra Smulders afgeleid uit de sorteerhaak.

ONTWERPER

Het postzegelvel Postcrossing is ontworpen door grafisch ontwerper Sandra Smulders uit Gouda. In haar ontwerp keren de kenmerken en kernwaarden van Postcrossing op verschillende manieren terug. “Postcrossing is een mooi initiatief dat zich kenmerkt door wederkerigheid”, zegt Smulders. “Je ontvangt immers alleen kaarten als je zelf ook kaarten verstuurt. Al snel wist ik hoe ik dat principe in een grafische vorm wilde verbeelden, met de zigzaglijnen die nu van boven naar beneden over het postzegelvel lopen. Dat was mijn eerste schets, nog voor ik een ontwerp voor mij zag. De punten van de lijnen wijzen naar links en naar rechts als symbool voor de kaarten die heen en weer gaan. Dit is hoe ik ontwerp: ik bedenk bij een onderwerp altijd een passende basisvorm waaraan ik alles kan ophangen. Bij de pijlpunten had ik direct het idee: daar kan ik wat mee als rode draad.”

Nederlandse vlag
Smulders zocht voor het postzegelvel naar een stramien voor een mooie verdeling van de geometrische vormen die zij met de pijlpunten wilde combineren. “Doorgaans hebben internationale uitgiften een vaste indeling. Met postzegels in liggend formaat aan de ene kant en een groot vlak als velrand aan de andere kant. Aan PostNL heb ik gevraagd of ik een alternatieve opzet kon gebruiken, met de postzegels in het midden voor een evenwichtig totaalbeeld. Dat mocht. De opdracht was 6 gelijke postzegels te maken, dus met hetzelfde ontwerp. Binnen het stramien is dat gelukt door de onderste 3 postzegels 180 graden te roteren ten opzichte van de bovenste 3. Over het postzegelvel heen laat ik 5 horizontale kleurenbanen lopen: rood-wit-blauw-wit-rood. Daardoor wordt op elke postzegel de Nederlandse vlag zichtbaar, waarbij de middelste blauwe baan over beide postzegelrijen is verdeeld.”

Kernwaarden
De puntvorm van de zigzaglijnen was de basis voor alle vlakken en lijnen waaruit het geometrische vormenspel op het postzegelvel is opgebouwd. “Ik heb allerlei varianten onderzocht”, zegt Smulders. “De blauwe en rode kleurenbanen eindigen nu in een punt, maar ik heb ze bijvoorbeeld ook tot de velrand laten doorlopen. Dat werd veel te zwaar, het mocht wel wat lichter. Nu ze in een punt eindigen, is het totaalbeeld luchtiger. In de vlakken op de postzegels keren de kernwaarden van Postcrossing terug. Zo zijn in de bovenste rode driehoek vriendschap en verbinding verbeeld met een papieren slinger van poppetjes. In het blauwe vlak staat een wereldkaart als symbool voor het internationale karakter van Postcrossing, met deelnemers uit meer dan 200 landen. In het midden van de postzegel maak ik duidelijk dat het om post en schrijven gaat, met de adreszijde van de kaarten die via Postcrossing worden verstuurd. Al deze inhoudelijke elementen zijn subtiel weergegeven, zodat de geometrische vormen de hoofdrol blijven spelen.”

Schrijfletter
Vanwege het persoonlijke karakter van de contacten via post koos Smulders een schrijfletter voor de typografie. “Kaarten worden nog steeds met de hand geschreven, toch? Doorgaans houd ik van geometrische, strakke vormen en bijbehorende typografie. Maar een onderwerp als dit vroeg om een schrijfletter. Eerst heb ik nog mijn eigen handschrift getest, maar dat was te rommelig. Het werd dus een echt font, in dit geval de Jeff Script, een toch nog strakke schrijfletter met smalle, sierlijke lijnen. Voor de tekst zelf heb ik allerlei varianten uitgeprobeerd tot er een evenwichtige verdeling tot stand kwam van 2 x 3 regels. Daardoor zijn beide driehoeken mooi gevuld. Tot in de puntjes, letterlijk. Eenzelfde balans zie je in de waardeaanduiding 1. De 1 is afgeleid uit de sorteerhaak en kreeg dezelfde dikte, terwijl de haak en de 1 tegenover elkaar zijn gezet. De een zwart, de ander wit.”

Kleuren en verlopen
Het rood haalde Smulders uit de bovenste baan van de Nederlandse vlag, het blauw is afgeleid van de kleur van het Priority-logo. De grijze kaarten in het midden van de postzegel lijken een illustratie, maar ze zijn gebaseerd op een foto. Smulders: “Dat was eerst een foto van een envelop, maar die heb ik later op de computer aangepast in de adreszijde van een kaart. Door een foto te gebruiken, zit er in het grijs een werkje waaraan je de structuur van papier herkent. Heel anders dan de grijstint van de driehoek ertegenover. In alle kleurvlakken en ook in de lijnen eromheen zijn allerlei kleurverlopen en schaduwen aangebracht om meer diepte en meer subtiliteit in het beeld te brengen. En alles moet natuurlijk kloppen. Zo sluiten de lijnen links en rechts natuurlijk exact aan op de verticale zigzaglijnen. Ook lopen ze precies evenwijdig aan het uitgespaarde hoekje in het blauwe vlak. De lijnen boven en onder hebben weer dezelfde invalshoek als de vlag van de waardeaanduiding 1. Zoals ik zei, het moet wel kloppen.”

Van gegomd naar zelfklevend
In het begin was het postzegelvel nog van perforaties voorzien. “De oriëntatie van de postzegels is verticaal”, zegt Smulders. “En gaandeweg de uitwerking van het ontwerpproces kwamen we erachter dat ze daardoor wel erg groot zijn om, inclusief het Priority-logo, op een kaart te worden geplakt. De mooiste oplossing bleek om de postzegels zelfklevend te maken, met alle postzegels en Priority-logo’s als aparte stickers. Zo is het ontwerpconcept overeind gebleven en kun je als verzender het Priority-logo ergens anders op de kaart plakken. Toen de postzegels zelfklevend mochten worden, wist ik meteen dat er ook een tanding moest komen om het rechthoekige vlak te doorbreken. Daar was een uitgelezen plek voor: het loze hoekje van de postzegel in het blauwe vlak. Zo viel alles op zijn plek. Zeker toen ik een soortgelijke tanding bij het Priority-logo toevoegde.”

Puzzel leggen
Wat begon met enkele zigzaglijnen groeide uit tot een evenwichtig grafisch ontwerp als weergave van de essentie van Postcrossing. “Zo werk ik altijd”, legt Smulders uit. “Ik begin met een basisidee en in de uitwerking leg ik een puzzel waarvan ik het eindresultaat nog niet weet. Wel heb ik allerlei losse elementen in mijn hoofd of op de computer uitgewerkt. Daarmee bouw ik dan langzaam het ontwerp op. Veel van wat je ziet, ontstaat tijdens het proces en is niet van tevoren bedacht. De kleurverlopen zijn bijvoorbeeld toegevoegd omdat ik tussentijds het resultaat te vlak vond. Dan zoek ik naar oplossingen. Die ontstaan als vanzelf door je steeds af te vragen of het werkt. Zijn de kleuren niet te saai? Werkt het beter als ik lijnen onder een vlak laat doorlopen of juist eroverheen? Blijft de tekst leesbaar als ik iets toevoeg? Al die veranderingen documenteer ik nauwgezet. Je weet nooit of je weer eens een stap wilt terugzetten.”

Over de ontwerper
Sandra Smulders (Den Haag, 1974) studeerde van 1991 tot 1995 reclame- en presentatievormgeving aan Nimeto Utrecht, met een specialisatie in grafisch ontwerpen. Na haar afstuderen werkte zij als grafisch ontwerper en artdirector bij het B2B-bureau Admix, het communicatiebureau FPW, Manten Grafisch Ontwerpbureau en VDM Reklame, alle 4 in Rotterdam. In 2007 begon zij het bureau Vormgoed in Gouda als grafisch ontwerper en artdirector. Smulders heeft zich gespecialiseerd in het ontwerp van logo’s en huisstijlen en de doorontwikkeling van de bijbehorende communicatiemiddelen. Zij werkt met name voor het bedrijfsleven. Tot haar recente opdrachtgevers behoren ingenieursbureau ABT, reisorganisatie All for Nature, Groundwater Technology, Overeijnder Van den Dool communicatie en Uitgeverij DAVO. Voor PostNL ontwierp Smulders eerder de postzegelvellen Nederlandse stationsgebouwen (2025), André van Duin 60 jaar publiekslieveling en De vormentaal van de natuur (2024), de NL crypto stamp Gold Edition, de NL crypto stamp 2 – leeuw en de Luxemburgse en Oostenrijkse varianten ervan (2023), de postzegels voor Werelddierendag (2022) en voor de Dag van de Postzegel (2020-2024), de postzegelseries Terug naar de 20e eeuw en Treinen & Trajecten (2019), de Kinderpostzegels 2018, de postzegelserie ter gelegenheid van 50 jaar Fabeltjeskrant (2018) en de postzegelserie Fokke & Sukke 25 jaar (2018).

VERKOOP/GELDIGHEID

De postzegels zijn, zolang de voorraad strekt, verkrijgbaar bij het postkantoor in de Bruna-winkels en via www.postnl.nl/bijzondere-postzegels. De postzegels zijn ook telefonisch te bestellen bij de klantenservice van Collect Club op telefoonnummer 088 868 99 00. De geldigheidstermijn is onbepaald.

WAARDE

Op de postzegels Postcrossing staat waardeaanduiding 1, bedoeld voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland. De prijs per vel van 6 postzegels is € 12,00.

TECHNISCHE GEGEVENS

Postzegelformaat ± 23 x 34 mm
Velformaat 150 x 108 mm
Papier normaal met fosforonderdruk
Gomming zelfklevend
Druktechniek offset
Drukkleuren cyaan, magenta, geel en zwart
Oplage 100.000 vellen
Verschijningsvorm vel van 6 postzegels in 6 gelijke ontwerpen
Waardeaanduiding internationaal 1 voor post tot en met 20 gram met een internationale bestemming
Ontwerp Sandra Smulders, Vormgoed, Gouda
Drukkerij Koninklijke Joh. Enschedé B.V., Haarlem
Artikelnummer 450662

SAMENVATTING

Uitgifte: Postcrossing
Uitgiftedatum: 14 juli 2025
Verschijningsvorm: vel van 6 postzegels in 6 gelijke ontwerpen, met waardeaanduiding internationaal 1 voor post tot en met 20 gram met een internationale bestemming
Artikelnummer: 450662
Ontwerp: Sandra Smulders, Vormgoed, Gouda

COPYRIGHT © 2025 Koninklijke PostNL BV