door In de Diemense Burgemeester de Kievitstraat nummer 3 was van van 1927 tot 1956 een postkantoor gevestigd. Dit was tot ca. 1977 tevens het woonhuis van beheerder C. de Kock. Vanwege de geringe ruimte in dat kantoor en het gebrek aan privacy voor de familie de Kock, verhuisde het kantoor in 1956 naar een noodgebouw aan de Hartveldseweg, hoek Schoolstraat. Dit onderkomen stond onder de medewerkers bekend als de broeikas. In 1967 werd een nieuw postkantoor geopend aan het Wilhelminaplantsoen dat in 2009 definitief is gesloten. Tot 1959 werd het poststempel ‘Diemerbrug’ gebruikt. Daarna wordt het vervangen door poststempel ‘Diemen’.
Recent wist ons lid Rien Krijgsman een interessante verzameling poststukken te verwerven die door De Kock waren gemaakt en verzameld. De Kock moet goed op de hoogte zijn geweest van de mogelijkheden om poststukken filatelistisch te frankeren en vervolgens teruggezonden te krijgen.
Deze brief is een van de twee brieven die De Kock verstuurde ter gelegenheid van de London-Melbourne-Air Race in 1934. Hij frankeerde de brief met een aantal postzegels met een totale waarde van 106 cent. Dat was 6 cent port naar Nederlands-Indië plus luchtrecht bijzondere vlucht 1 gulden. Het was verplicht minimaal één driehoekige zegel van 30 cent voor bijzondere vluchten (LP10) te plakken. Het vertrek-stempel van Diemerbrug, gedateerd op 13 oktober 1934, zal De Kock zelf hebben gezet. Op 20 oktober werd een rood stempel ‘Nederland-Australië Mac-Robertson-race’ bijgeplaatst. De Australiër Mac-Robertson was de financier van de race, die de stad Melbourne meer bekendheid moest geven bij haar 100-jarig bestaan.
De Nederlandse DC-2 van de KLM met als registratie PH-AJU Uiver werd op 24 oktober tweede in de race na ruim 90 uur en 19.877 km gevlogen te hebben. Het toestel had 190 kg bagage en post bij zich. Op 21 november landde de Uiver weer in Nederland. Er ontstond een ware Uiver-rage. De bemanning, bestaande uit gezagvoerder Parmentier, eerste officier Moll, boordwerktuigkundige Prins en telegrafist Van Brugge, werd op 30 november feestelijk gehuldigd op vliegveld Waalhaven.
Het poststuk was geadresseerd aan het hoofd van de Post- Telegraaf- en Telefoondienst in Bandoeng, die ook de retourzending zou verzorgen.
Het andere door de De Kock gefrankeerde poststuk, dat met dezelfde vlucht werd verzonden, ging naar de KLM-vertegenwoordiger in Sydney. Het tarief voor de de bestemming Australië was twaalf en een halve cent. Het luchtrecht bedroeg 1 gulden. Ook hier was één driehoekige zegel voor bijzondere vluchten verplicht, maar De Kock plakte er nog een tweede erbij, samen met de luchtpostzegel met Jan van der Hoop, bekend van de 1ste Postvlucht naar Nederlands-Indië in 1924 (LP4) en nog wat andere zegels, met een totale waarde van 112½ cent. Op de achterkant is een aankomststempel ‘Sydney 26 october 1934 7 AM’ geplaatst. Op de achterkant is ook een speciaal stempel geplaatst dat voor de KLM-vertegenwoordiger in Sydney is vervaardigd. Hierop wordt bevestigd dat de KLM-vlucht PH-AJU ‘Uiver’ in Melbourne is gearriveerd op 24 oktober 1934 om 10.00 AM.
De verlieslijdende KLM kon dit succes goed gebruiken. Op affiches portretteerde het bedrijf zich als ‘The Flying Dutchman’, naar de legende van De Vliegende Hollander, waarmee het een traditie van ondernemingszin en ontdekkingstochten wilde voortzetten vanuit een eeuwenlange koloniale strategie. De luchtverbinding met Indië werd winstgevend gemaakt door een forse subsidie van tienduizenden guldens per vlucht van het machtige Staatsbedrijf der PTT, die op elke vlucht een laadruimte van 500 kilogram reserveerde voor post, terwijl het gemiddelde postaanbod minder dan de helft was. De KLM hield deze verkapte subsidie buiten de boeken en de PTT meldde die niet aan het parlement. Eind jaren dertig kwam daar nog eens een PTT-uitkering van 700.000 gulden per jaar bovenop. De Tweede Wereldoorlog maakte een einde aan de luchtverbinding met Nederlands-Indië.
Bronnen:
- NVPH speciale catalogus Nederland 2024
- Luchtvaart en Luchtpostencyclopedie, door Hans en Hennie TSchroots. Deel 1 (1990) en deel 2 (2016)
- De Vliegende Hollander, plaatjesboek Patria-bescuitfabriek Amsterdam 1933
- De Blauwe Fabel. Waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden. Follow the Money 2022
- Wikipedia
Met dank aan Rien Krijgsman
