door Op 22 april 2025 geeft PostNL New Dutch Design – begroetingen uit, het 1e postzegelvel in deze nieuwe serie. De serie New Dutch Design laat werk zien van de toekomstige generatie Nederlandse grafische ontwerpers. Het ontwerp van de postzegels is tijdens het studiejaar 2023-2024 gemaakt door 2e-jaarsstudenten Graphic Design aan ArtEZ in Zwolle, in samenwerking met Nicole Uniquole. Op de postzegels staat de waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland.
De nieuwe serie New Dutch Design, opvolger van de serie Typisch Nederland, is gewijd aan het thema ‘vieren’, uitgebeeld in kleur en vorm. Na een brainstorm over het thema ‘vieren’ bedachten de studenten om dit onderwerp vorm te geven door aan verschillende rituelen aandacht te schenken. Bij de uitgifte van 22 april, een vel met 6 bijzondere postzegels in 2 verschillende ontwerpen, staat het ritueel van begroetingen centraal. Eerder dit jaar, op 17 februari, verscheen al het eerste vel uit de serie New Dutch Design, met als onderwerp koffie- en theerituelen. Later dit jaar volgen in de serie nog postzegels over muziek maken als ritueel (11 augustus) en dansen als ritueel (22 september). Op de postzegels staat de waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland. De prijs voor een vel met 6 postzegels is € 7,26.
ONDERWERP
Begroetingen zijn een belangrijk onderdeel van sociale omgangsvormen. De wijze van begroeten is vaak afhankelijk van de context, de sociale status en de fysieke afstand tussen personen. In Nederland zijn begroetingsrituelen vaak familiair, maar er zijn nuances afhankelijk van de situatie en de betrokken personen. Het gebruik van begroetingen als sociaal ritueel in Nederland weerspiegelt de nadruk op egalitaire waarden van de samenleving. Overdreven beleefdheidsvormen zoals knielen of buigen, die in andere culturen wel gebruikelijk kunnen zijn, komen zelden voor. De nadruk ligt in Nederland op gelijkwaardigheid en nuchterheid, wat terugkomt in de manier van begroeten: informeel, direct en zonder veel omhaal. Een van de meest voorkomende begroetingen in Nederland, zowel in formele als informele situaties, is de handdruk. Tijdens de coronapandemie van 2019-2022 werd het gebruik van de handdruk sterk ontmoedigd, wat kortstondig leidde tot alternatieven zoals de box, de hoofdknik of het aanraken van de ellebogen. In informelere situaties, zoals tussen vrienden en familie, is het gebruikelijk om kussen op de wang te geven, vooral bij speciale gelegenheden of wanneer men elkaar langere tijd niet heeft gezien. Wangkussen gebeurt meestal bij vrouwen onderling of tussen mannen en vrouwen, minder vaak tussen mannen. Dit ritueel kan echter sterk verschillen, afhankelijk van de regio en de voorkeuren van de betrokkenen. Het geven van 3 kussen leek lang een diepgewortelde traditie in Nederland, maar onderzoek toont aan dat dit ritueel steeds minder vaak voorkomt bij jongere generaties, die vaker kiezen voor 1 of 2 kussen of een simpele omhelzing.
Bron: F. Driessen, Nederlandse begroetingsrituelen in verandering (2019) | G. Hofstede, Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations (2011) | E. Snoeijer, Nederlandse omgangsvormen (2020)
ONTWERP
Het postzegelvel New Dutch Design – begroetingen telt 6 bijzondere postzegels in liggend formaat in 2 verschillende ontwerpen. Op de 3 postzegels links staan illustraties van figuren die elkaar begroeten: een kind dat een opspringende kat aanhaalt en 2 op de rug afgebeelde figuren die de armen om elkaar heen hebben geslagen. De sjaal van de figuur rechts wappert door de wind en loopt door op de 3 postzegels rechts op het postzegelvel. Op deze postzegels staat een illustratie met een zijaanzicht van 2 figuren die elkaar omhelzen. De figuur rechts springt op en wordt door de figuur links opgevangen. Enkele zwierige lijnen op de postzegels maken duidelijk dat de wind waait, wat ook te zien is aan een paar boomblaadjes die van de ene naar de andere postzegel dwarrelen. Voor de figuren en hun kleding zijn kleuren gebruikt uit het palet voor de hele serie New Dutch Design. De landaanduiding Nederland en het jaartal 2025 staan wisselend links en rechts op de postzegels. De waardeaanduiding 1 staat rechts- of linksonder, de sorteerhaak rechts- of linksboven. Op de velrand wordt, naast de titel van de uitgifte, de afbeelding herhaald van de 2 figuren die elkaar omhelzen. Linksonder loopt dezelfde afbeelding van het postzegelvel af. Op de velrand zijn tegen een beige gekleurde achtergrond ook weer boomblaadjes te zien, net zoals de lijnen die de wind verbeelden.
TYPOGRAFIE
Voor de typografie van de teksten is gebruikgemaakt van 2 lettertypen. Het 1e is het lettertype Vier dat door Maureen Ketting in 2024 speciaal voor de serie New Dutch Design is ontworpen in samenwerking met haar medestudenten Graphic Design aan ArtEZ, University of the Arts, Zwolle. Het 2e lettertype is de LTR Limited Grotesque uit 2024 van letterontwerper Erik van Blokland voor LettError in Den Haag.
ONTWERP – SERIE
Curator Nicole Uniquole is onder meer bekend van de grote kunst- en design-tentoonstellingen die zij organiseert op historische locaties. Namens PostNL begeleidde zij de docenten en studenten van ArtEZ in het ontwerpproces van de postzegelvellen voor de serie New Dutch Design. “We zijn het project begonnen met een inspiratiebezoek van alle studenten aan het Nationaal Archief, waar van vrijwel alle Nederlandse postzegels het ontwerpproces is gedocumenteerd. Zelfs zijn we naar de kelders afgedaald, waar originele werktekeningen van grote namen als Piet Mondriaan, Hendrik Werkman en Anton Beeke tevoorschijn waren gehaald. Je zag hoe verrassend het voor de studenten was toen ze beseften dat ook hun werk daar op een dag komt te liggen. In onze aanpak van deze serie staat voorop dat de postzegelvellen bij elkaar moeten passen, maar dat de studenten alle vrijheid krijgen om hun creativiteit te ontplooien. Dat is een gezond spanningsveld. De bedoeling is om met een duidelijke en heldere vormentaal te werken, zodat de boodschap meteen duidelijk is. Zoals Anton Beeke ooit over een affiche zei: het ontwerp moet, pats, een klap in je gezicht geven. Dan heb je de volle aandacht. Met als resultaat dat de rituelenpostzegels een positieve en optimistische uitstraling hebben gekregen, met heldere vormen, aardse kleuren en typografisch een verbindend lettertype. Het positieve karakter past goed bij het versturen van post. Dat gaat in essentie ook om aan elkaar denken en voor elkaar zorgen.”
Het ontwerp van de postzegelserie New Dutch Design is het resultaat van een onderwijsproject binnen de opleiding Graphic Design aan ArtEZ in Zwolle. PostNL werkte al eerder met Nicole Uniquole en ArtEZ samen aan 2 postzegelontwerpen: de uitgifte Het compliment (2023) en de uitgifte 250 jaar koning Willem I (2022). Marijke Meester, hoofd Graphic Design bij ArtEZ, was nauw betrokken bij de totstandkoming van de serie New Dutch Design. “Ook dit nieuwe project past in ons beleid om met partners van buiten samen te werken en om studenten de vrijheid te geven om te experimenteren. Aan het ontwerp van New Dutch Design is door 20 studenten uit het 2e jaar gewerkt in groepjes van wisselende samenstelling, begeleid door docent Anje Jager. De studenten hebben zelf na een brainstorm het thema ‘vieren’ gekoppeld aan rituelen als gemeenschappelijke noemer. Dat is weer door ons in de opleiding gebruikt als overkoepelend semesterthema. Het is een universeel thema, rituelen verbinden ons en ze zijn deel van dat wat ons mens maakt.”
ONTWERP – BEGROETINGEN
Het ontwerp van het postzegelvel New Dutch Design – begroetingen is gemaakt door de studenten Famke Ruiter, Lisa van den Broek, Renée Wiersma en Sylvana Versteege. Voor het grid (typografie e.d.) waren hun medestudenten Chantal Idzerda, Jolijn Bos en Maureen Ketting verantwoordelijk. Net als alle andere postzegelontwerpen voor de serie New Dutch Design is hun ontwerp het resultaat van een onderwijsproject van ArtEZ in samenwerking met curator Nicole Uniquole. De betrokken studenten maakten het ontwerp tijdens het studiejaar 2023-2024, in het 2e jaar van hun opleiding Graphic Design aan ArtEZ in Zwolle. Alle 2e-jaarsstudenten waren bij dit ontwerp voor de postzegelserie betrokken. Binnen ArtEZ zijn de studenten begeleid door Marijke Meester en Anje Jager, respectievelijk hoofd en docent Graphic Design.
Warmte
Renée Wiersma en Sylvana Versteege maakten namens hun team het definitieve ontwerp van New Dutch Design – begroetingen af. Samen met hun medestudenten bedachten zij eerst allerlei ideeën rondom het onderwerp warmte. “We hebben uitgebreid gekeken naar hoe we warmte of vuur aan het thema van rituelen konden koppelen”, aldus Sylvana Versteege. “Van samen marshmallows roosteren tot taarten bakken bijvoorbeeld. Zelf vond ik interessant hoe warmte ontstaat als je elkaar opzoekt en elkaars aanwezigheid erkent door een begroeting. Dat doen we allemaal. Al is het maar met dat typisch Nederlandse knikje waarmee je uitspreekt: ‘ik heb je gezien, ik weet wie je bent en nu ga ik door met waarmee ik bezig was’. In mijn benadering koos ik voor het ritueel van warmere begroetingen, met aanraking.”
Unanieme keuze
Alle ideeën werden, met de bijbehorende schetsen, uitvoerig in de groep besproken. De keuze viel unaniem op het ritueel van begroetingen, op basis van de schets van Sylvana Versteege. “In wezen kun je met begroetingen natuurlijk alle kanten op”, vertelt Renée Wiersma. “Van het genoemde knikje tot de groepshug, van handen geven, omhelzen en omarmen tot de manier waarop je bijvoorbeeld je huisdier begroet. Sylvana’s schets bevatte al de belangrijkste elementen die nu op de postzegels staan. Er waren koppels die elkaar begroetten, de sjaal wapperde al en ook de wind en de blaadjes waren al te zien.”
Patroon doorbreken
Op de postzegels New Dutch Design – begroetingen staan illustraties van 3 koppels die elkaar op verschillende manieren begroeten. De 2 grote figuren op de postzegels links, die elkaar omarmen, staan er al vanaf het begin in. “In het begin was het nog een ouder stel”, zegt Sylvana Versteege. “Maar in de loop van de tijd zijn ze wat jonger geworden. Doorgaans zie je in dit soort illustraties altijd de traditionele verdeling van man en vrouw. Ik wilde dat patroon doorbreken, daarom zijn het 2 vrouwen geworden. Ze zijn bewust van achteren getekend. Dat zie je niet vaak, maar op die manier kon ik de armen goed benadrukken. Daar zat voor mij de warmte in. Ook is het daardoor intiemer. Als bijkomend voordeel kon ik op die manier de sjaal mooi in beeld brengen.”
Beweeglijkheid
Ook de illustratie van de kind en de kat was in een vroeg stadium bedacht, maar de 2 figuren die elkaar enthousiast omhelzen ontstonden op een later moment. Renée Wiersma legt uit hoe dat gebeurde. “Het was in de fase dat alle groepjes studenten, die tot dan toe met hun eigen postzegels bezig waren geweest, samen kwamen om er ook echt een serie van te maken. Dat gebeurde onder meer doordat we met dezelfde typografie en hetzelfde kleurenpalet gingen werken. Ook lieten we ons inspireren door de beweeglijkheid van de dans- en muziekpostzegels. Het kind met de kat en de vrouwen met de armen om elkaar zijn relatief statisch. Daarom is voor de postzegels rechts de begroeting van het koppel met de uitbundige omhelzing gemaakt. Dat voegt meer levendigheid toe aan het postzegelvel. Door mensen van verschillende generaties te laten zien, benadrukken we bovendien dat begroetingen niet zijn beperkt tot een bepaalde leeftijd. Iedereen groet elkaar, op wat voor manier dan ook. De illustraties zijn zo neutraal en zo inclusief mogelijk uitgewerkt, net zoals bij de andere postzegels uit de serie. Zo maken we het zo toegankelijk mogelijk.”
Herfst
Al in de eerste schetsen was duidelijk dat de ontmoetingen en de begroetingen op de postzegels in het najaar plaatsvinden. “Vanaf het begin van het ontwerpconcept waait het”, zegt Sylvana Versteege. “Het is herfst, dat zie je aan de kleding, de wind en de vallende bladeren. Warmte associeer ik altijd met herfst en het najaar is ook het seizoen waarin mensen warmte vaak opzoeken. Door een sjaal te dragen bijvoorbeeld, maar ook begroetingen tussen mensen hebben dan iets extra warms. Met de wind en de bladeren ontstond bovendien de mogelijkheid om de 2 postzegelontwerpen aan elkaar te knopen. Ook de sjaal loopt over de perforaties door. De kleuren doen aan de herfst denken, met veel warmte door het oranje en geel. Dat is zeker niet van het begin af zo geweest. De eerste schetsen waren nog in zwart, rood en babyroze. Dat gaf heel andere sfeer. Toen we met zijn allen besloten om voor alle postzegels uit de serie hetzelfde kleurenpalet te gebruiken, kwamen er veel mogelijkheden. Dat kwam vanzelf.”
Inspiratie uit elkaar
De introductie van de nieuwe kleuren ging gepaard met een verandering in de illustratiestijl. “Ook dat had te maken met de wens om de verschillende ontwerpen voor de serie meer naar elkaar toe te brengen”, aldus Renée Wiersma. “In het begin werkten we nog met lijntekeningen, later zijn we op vlakken overgestapt. Daardoor kon er ook veel meer kleur in de opmaak komen. Dat was een mooi proces en ondanks de aanpassing in de stijl is het ons gelukt om het oorspronkelijke concept te handhaven. Dat lukte omdat iedereen zo ontzettend betrokken was bij het ontwerp. Het was echt een groepsproces waarin we inspiratie uit elkaar hebben gehaald.”
ONTWERP – GRID
Bij een postzegelserie hebben de verschillende uitgiften doorgaans dezelfde kenmerken, bijvoorbeeld als het om de typografie of het basisstramien gaat. Bij het ontwerpproject voor de postzegels New Dutch Design was een apart team studenten verantwoordelijk voor dit ‘grid’, zo legt Maureen Ketting uit, die samen met Jolijn Bos en Chantal Idzerda in het grid-team zat. “Onze taak was de eenvormigheid tussen de verschillende postzegels te bewaken, bijvoorbeeld voor de positie van de beeldelementen op de postzegels en de velrand. Aan de hand van boeken uit de mediatheek hebben we eerst allerlei voorbeelden bestudeerd en we zijn daarna gaan schetsen. Ieder voor zich, terwijl de andere teams bezig waren hun postzegels te ontwerpen.”
Eigen lettertype
Om een eigen karakter aan de serie te geven, maakten de leden van het grid-team een eigen lettertype. “Ook dat deden we ieder voor zich”, aldus Jolijn Bos. “In overleg met de klas – en met goedkeuring van de docenten en PostNL – is de letter van Maureen gekozen. Haar letter past echt het beste bij de opdracht. Zij had een grid van 4 x 4 gemaakt om het thema ‘vieren’ ook letterlijk in de afmetingen te vertalen. Het zijn vloeiende letters die naar elkaar toekomen, net zoals mensen naar elkaar toekomen als ze iets te vieren hebben. De letter heeft daarom de naam Vier gekregen. De 2e letter, de LTR Limited Grotesque van de Nederlandse letterontwerper Erik van Blokland, is wat speelser als tegenwicht voor de blokkige vormen van Maureens letter.”
Randvoorwaarden velrand
Op de postzegels staan Nederland en 2025 verticaal vermeld, afwisselend links en rechts. Maureen Ketting: “Daardoor kregen de teams zo veel mogelijk ruimte voor hun designs, zonder dat hun illustratie en de typografie met elkaar zouden botsen. Tussentijds stuurden wij onze voorstellen steeds rond voor feedback om te horen of onze aanpak paste bij de ontwerpideeën van de andere teams. Waar nodig pasten of zij hun ideeën aan of wij de onze. We hebben ons ook beziggehouden met de randvoorwaarden voor de velrand, zoals de plek van de titel, het logo en de verplichte mededelingen. De verdere invulling van de velrand namen de teams zelf voor hun rekening. Aan het eind hebben we nog gekeken of een patroon in de achtergrond van de velrand zou werken, maar dat werd te druk.”
Kleine verhaaltjes
De 4 uitgiften van New Dutch Design dit jaar hebben elk hun eigen uitstraling gekregen, maar horen duidelijk bij elkaar, dankzij het werk van het grid-team en door het gemeenschappelijke kleurenpalet. “In de ontwerpen zelf zitten ook overeenkomsten”, zegt Jolijn Bos. “Op elk postzegelvel keert bijvoorbeeld wel een cirkel terug als het hoofd van een personage. Je kunt de illustraties zien als kleine verhaaltjes die in elkaars verlengde liggen. Bijvoorbeeld over een student aan ArtEZ die ’s ochtends opstaat, koffie of thee drinkt, de straat opgaat, bekenden en vrienden groet, ’s middags met anderen muziek maakt en ‘s avonds gaat dansen.”
Over de studenten
Chantal Idzerda (Putten, 2003), Famke Ruiter (Hellendoorn, 2001), Jolijn Bos (Oss, 2002), Lisa van den Broek (Nuenen, 2000), Maureen Ketting (Almere, 2002), Renée Wiersma (Sneek, 1999) en Sylvana Versteege (Deventer, 2000) werkten aan de postzegelontwerpen voor New Dutch Design tijdens het studiejaar 2023-2024, in het 2e jaar van hun opleiding Graphic Design aan ArtEZ in Zwolle.
Over Marijke Meester
Marijke Meester (Purmerend, 1964) is sinds 2017 hoofd Graphic Design bij ArtEZ, University of the Arts in Zwolle. In 1992 richtte zij Meester Ontwerpers op, een ontwerpbureau in Amsterdam met veel ervaring in strategie, communicatie en complexe uitdagingen. De vaste kern bestaat uit Marijke Meester en Soejon Pet, aangevuld met een flexibel netwerk professionele specialisten op het gebied van communicatie en ontwerp. Meester volgde de lerarenopleiding HBO in Amsterdam (tekenen en handvaardigheid) en een opleiding grafisch ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) waar zij cum laude afstudeerde.
Over Nicole Uniquole
Nicole Uniquole (Amersfoort, 1968) ontwikkelt spraakmakende tentoonstellingen op historische locaties, waarin zij hedendaags design combineert met 17e-eeuwse kunst. Uniquole is onder meer bekend van de tentoonstellingen Design & Dynastie, 250 Jahre Hofleben Oranien Nassau in Fulda (2022), Royal Showpieces in Paleis Het Loo (2014/2015) en Dutch Design – Huis van Oranje in Paleis Oranienbaum (2012). Zij is daarnaast initiator en oprichter van Masterly – The Dutch Pavilion dat elk jaar te zien is tijdens de designbeurs Salone del Mobile in Milaan. In 2021 won Nicole Uniquole de publieksprijs van Harper’s Bazaar als Woman of the Year voor haar onvermoeibare inzet voor de hedendaagse kunstsector. Tegenwoordig is zij als creative director verbonden aan Paleis Soestdijk. Die verbintenis leidde al tot de tentoonstellingen Vrouwen van Soestdijk (2023) en Schitteren op Soestdijk (november 2024-maart 2025).
VERKOOP/GELDIGHEID
De postzegels New Dutch Design – begroetingen zijn, zolang de voorraad strekt, verkrijgbaar bij het postkantoor in de Bruna-winkels en via www.postnl.nl/bijzondere-postzegels. De postzegels zijn ook telefonisch te bestellen bij de klantenservice van Collect Club op telefoonnummer 088 – 868 99 00. De geldigheidstermijn is onbepaald.
WAARDE
Op deze postzegels staat waardeaanduiding 1, bedoeld voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland. De prijs per vel van 6 postzegels is € 7,26.
TECHNISCHE GEGEVENS
Postzegelformaat 40 x 30 mm
Velformaat 122 x 170 mm
Papier normaal met fosforopdruk
Gomming gegomd
Druktechniek offset
Drukkleuren cyaan, magenta, geel en zwart
Oplage 75.000 vellen
Verschijningsvorm vel van 6 postzegels in 2 verschillende ontwerpen
Waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland
Ontwerp Nicole Uniquole in samenwerking met Chantal Idzerda, Famke Ruiter, Jolijn Bos, Lisa van den Broek, Maureen Ketting, Renée Wiersma en Sylvana Versteege (studenten Graphic Design aan ArtEZ, University of the Arts, Zwolle)
Drukkerij Cartor Security Printers, Meaucé La Loupe, Frankrijk
Artikelnummer 450461
SAMENVATTING
Uitgifte: New Dutch Design – begroetingen
Uitgiftedatum: 22 april 2025
Verschijningsvorm: vel met 6 bijzondere postzegels in 2 verschillende ontwerpen, met waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland
Artikelnummer: 450461
Ontwerp: Nicole Uniquole in samenwerking met Chantal Idzerda, Famke Ruiter, Jolijn Bos, Lisa van den Broek, Maureen Ketting, Renée Wiersma en Sylvana Versteege (studenten Graphic Design aan ArtEZ, University of the Arts, Zwolle)
COPYRIGHT © 2025 Koninklijke PostNL BV
