door In de Diemense woonwijk Holland Park is een singel vernoemd naar Pieter Cornelis (Piet) Mondriaan (geboren 7 maart 1872 in Amersfoort, overleden 1 februari 1944 in New York) We kennen hem natuurlijk van zijn kenmerkende horizontale en verticale zwarte lijnen en primaire kleuren rood, geel en blauw.
Maar hij is begonnen als landschapsschilder. Hij schilderde in Amsterdam en omgeving. Zo ook in 1902 de Vinkenbrug in Diemen en in 1905 de Stammermolen langs de Gaasp (Weespertrekvaart) toen hij in de Watergraafsmeer woonde. Hij was toen nog duidelijk een naturalistisch-impressionistisch schilder. Het schilderij van de Stammermolen is overigens in 2012 gestolen in de National Art Gallery in Athene.
Dat veranderde toen hij in 1911 naar Parijs vertrok. Daar stortte hij zich op het kubisme en veranderde hij zijn naam in Mondrian. Hij probeerde Picasso en Braque na te volgen door te schilderen met zwarte lijnen, vrijwel zonder kleur, in vooral bruin en grijs. Maar hij schilderde in Parijs vooral bomen en boomgaarden, waarbij zijn werk steeds minder naturalistisch werd.
Na zijn terugkeer in 1914 in Nederland brak de Eerste Wereldoorlog uit, waardoor hij niet meer terug kon naar Parijs. In Domburg schetst hij het kerkje en de zee die uiteindelijk uitmonden in zijn eerste abstracte werken, waaronder de serie Pier en Oceaan. Ook schildert hij hier De rode molen.
Als hij in 1915 in Laren gaat wonen, ontmoet hij de schilder Bart van der Leck en de kunstenaar-recensent Theo van Doesburg, die met hem in 1916 de groep ‘bewust abstracten’ of ‘werkelijk anderen’ oprichten, en die in het door hen opgerichte tijdschrift De Stijl gaan publiceren over deze kunststroming.
Vanaf 1917 verdwijnt elk naturalisme uit het werk van Mondriaan, en langzamerhand ook elke beweging en diepte. Zo maakt hij in 1917 een serie schilderijen van ‘dansende’, ritmisch geordende kleurvakjes. Om elke associatie met de ‘natuur’ te voorkomen, past hij voortaan alleen nog de primaire kleuren rood, blauw en geel toe, aangevuld met niet kleuren als grijs, wit en zwart. In 1919 keert hij weer terug in Parijs, waar hij zijn werkwijze vervolmaakt en zijn bloeiperiode heeft.
Hij gebruikt hooguit nog maar één primair kleurvlak per schilderij. De grijze lijnen maken plaats voor dikke zwarte lijnen. Hij verschuift de kleurvlakken naar de rand en de grijswaarden worden zo subtiel dat ze nauwelijks nog van wit zijn te onderscheiden.
In 1940 vertrekt hij naar New York. Daar werkt hij o.a. aan Broadway Boogie Woogie (1942-1943). De titel verwijst enerzijds naar het stratenpatroon van New York en anderzijds naar de swingende jazzmuziek uit die tijd. Zijn laatste en onvoltooide schilderij is de Victory Boogie Woogie. Hij blijft het maar veranderen en in de laatste tien dagen van zijn leven wordt het werk nog ingrijpend aangepast.
Mondriaan heeft vele ontwerpers en architecten geïnspireerd. Niet altijd geslaagd, zoals deze niet-bestaande (?) Compositie C uit 1920 op een postzegel van Togo. Daarnaast een zegel van de Spaanse ontwerper Peret Torrent voor de Expo ‘92 in Sevilla, met onderaan in het Spaans: Mondriaan houdt niet van groen.
Voor meer informatie: Wikipedia en Diemen als kunstwerk door Stichting Welzijn Diemen, 2013
